Trung tướng Nguyễn Văn Viện sinh năm 1966, tốt nghiệp Học viện Cảnh sát Nhân dân chuyên ngành Cảnh sát Kinh tế. Tuy nhiên, sự nghiệp của ông lại gắn liền với công tác điều tra trọng án trước khi chuyển hoàn toàn sang mặt trận phòng, chống tội phạm ma túy đầy cam go.

Hành trình công tác của ông trải dài từ Công an tỉnh Hà Sơn Bình, Hà Tây (cũ) đến Công an TP Hà Nội và nay là Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy. Trên hành trình đó, không ít lần ông và đồng đội phải đối mặt với những tình huống nghẹt thở, đứng giữa lằn ranh sinh tử.

Một trong những kỷ niệm không thể quên của Trung tướng Nguyễn Văn Viện là chuyên án cách đây khoảng 17 năm, thời điểm sau khi Hà Tây sáp nhập vào Hà Nội. Khi đó, ông Viện giữ chức vụ Phó trưởng Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an Hà Nội, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra.

Năm đó, đơn vị của ông Nguyễn Văn Viện phối hợp với Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy phá chuyên án, truy bắt đối tượng mua bán, vận chuyển ma túy đặc biệt nguy hiểm tên Đặng Huy Thanh. Nhận thông tin Thanh chuẩn bị vận chuyển một chuyến hàng lớn từ Sơn La về Hà Nội để đưa đi nước thứ ba, Ban chuyên án lập tức lên kế hoạch chặn bắt.

Khi xe của đối tượng di chuyển trên quốc lộ 6 đến khu vực Xuân Mai (Chương Mỹ, Hà Nội), các mũi trinh sát tiến hành bao vây. Trung tướng Viện (khi đó là Phó trưởng phòng) trực tiếp lái ô tô "khóa đuôi", chặn đường lùi của đối tượng.

Bị bao vây, Thanh không đầu hàng mà cố thủ trên xe, tay lăm lăm quả lựu đạn. Tình thế vô cùng căng thẳng. "Nếu đối tượng manh động, hậu quả sẽ khôn lường", ông Viện nhớ lại.

Sau khi trao đổi nhanh, Ban chuyên án quyết định yêu cầu các chiến sĩ giãn ra để đảm bảo an toàn, giao lực lượng giao thông phân luồng và yêu cầu nhân dân không được đến gần ô tô của đối tượng để bảo đảm an toàn. 

Các biện pháp nghiệp vụ được triển khai nhưng đối tượng vẫn ngoan cố. Lực lượng chức năng buộc phải bắn thủng 4 lốp xe. Dù vậy, Thanh vẫn liều lĩnh lái xe bỏ chạy thêm một đoạn trước khi phải bỏ lại phương tiện hư hỏng nặng.

Lợi dụng đêm tối, địa hình phức tạp, Thanh ôm lựu đạn chạy trốn vào khu dân cư rồi vào rừng sâu. Tang vật thu giữ tại hiện trường là 22 bánh heroin cùng vũ khí. Sau này, Đặng Huy Thanh bị bắt tại Trung Quốc và đã bị thi hành án tử hình.

Trong hàng trăm chuyên án đấu tranh với tội phạm ma túy đầy cam go, vị Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy vẫn luôn khắc sâu trong ký ức câu chuyện về cuộc vây bắt Hàng A Nhà – một trùm ma túy đặc biệt nguy hiểm. Điều đặc biệt là, cuộc đối đầu căng thẳng ấy lại kết thúc mà không hề có một tiếng súng vang lên.

Đó là vào năm 2004. Khi ấy, ông Nguyễn Văn Viện đang là Phó trưởng Phòng kiêm Phó Thủ trưởng cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Hà Tây (cũ). Ông cùng đồng đội đã phải đối mặt với những thời khắc nghẹt thở, thậm chí là sinh tử, khi quyết định truy bắt Hàng A Nhà ngay tại bản Pà Cò, tỉnh Hòa Bình – nơi được mệnh danh là "chảo lửa" ma túy khét tiếng vùng Tây Bắc.

Để đảm bảo thành công cho lệnh bắt, khám xét khẩn cấp, một kế hoạch tác chiến vô cùng tỉ mỉ đã được xây dựng, với phương châm hành động nhanh như chớp, không cho đối tượng có bất kỳ cơ hội nào trở tay.

Khoảng 3h, khi màn sương sớm còn dày đặc bao phủ khắp bản làng và người dân vẫn đang say giấc nồng, tổ công tác tinh nhuệ do vị Phó trưởng phòng Công an tỉnh Hà Tây dẫn đầu đã lặng lẽ tiếp cận, bí mật đột nhập vào sào huyệt của Hàng A Nhà tại Pà Cò.

Cuộc vây bắt diễn ra chớp nhoáng, khiến tên trùm hoàn toàn bất ngờ và không kịp trốn thoát. Tuy nhiên, khi bình minh lên, người dân bản thức giấc, phát hiện sự hiện diện bất thường của 'nhóm người lạ', sự cảnh giác và tâm lý bảo vệ người trong bản lập tức trỗi dậy. Họ nhanh chóng tụ tập lại, tạo thành một vòng vây căng thẳng quanh tổ công tác.

Mặc dù tổ công tác đã nỗ lực dùng loa để giải thích, kêu gọi bà con bình tĩnh và hợp tác, nhưng sự nghi ngờ cùng tâm lý đám đông đã khiến tình hình trở nên bế tắc, lời kêu gọi ban đầu chưa thể phát huy hiệu quả.

Đứng trước cục diện phức tạp, vị chỉ huy chuyên án đã đưa ra một quyết định táo bạo và đầy chiến thuật: Gọi điện thông báo trực tiếp cho em ruột của Hàng A Nhà - người đang giữ cương vị Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã và có tiếng nói quan trọng trong bản.

Sau khi nhận được thông tin và hiểu rõ tính chất vụ việc, người em trai đã nhanh chóng có mặt tại hiện trường. Chính ông, với uy tín và sự kết nối ruột thịt, đã đứng ra giải thích cặn kẽ, thuyết phục bà con trong bản hiểu rõ về nhiệm vụ của lực lượng công an và kêu gọi mọi người hợp tác.

Theo ông Viện, chỉ có lời nói chân thành từ người em trai ruột – một lãnh đạo đáng tin cậy – mới có thể phá tan sự căng thẳng. Bà con dần hiểu ra và chấp hành, vòng vây được giải tỏa.

Nhờ quyết định sáng suốt và sự phối hợp đặc biệt này, tổ công tác đã xuất sắc hoàn thành nhiệm vụ bắt giữ đối tượng mà không cần phải nổ súng, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người dân và lực lượng thi hành nhiệm vụ.

Nhắc về sự hy sinh của những đồng đội như Thiếu tá Nguyễn Đăng Khải (Công an tỉnh Quảng Ninh), Trung tướng Nguyễn Văn Viện khẳng định đó là biểu tượng của lòng quả cảm, tinh thần "vì nước quên thân, vì dân phục vụ".

"Hình ảnh Thiếu tá Nguyễn Đăng Khải và những đồng đội đã ngã xuống sẽ mãi là ngọn lửa thiêng liêng, thắp sáng ý chí và lòng trung thành cho các thế hệ cán bộ, chiến sĩ cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy", Cục trưởng C04 chia sẻ.

Ông cho biết, 28 năm qua, lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy luôn khắc sâu và giữ trọn 4 lời thề danh dự. Các cán bộ, chiến sĩ không quản ngại khó khăn, gian khổ, hiểm nguy, ngày đêm bám tuyến, bám địa bàn, quyết đấu tranh không khoan nhượng với tội phạm ma túy.

"Máu, mồ hôi và nước mắt đã đổ xuống trên hành trình gìn giữ bình yên. 29 cán bộ, chiến sĩ công an, quân đội và cả người dân đã anh dũng hy sinh", Trung tướng Nguyễn Văn Viện xúc động nói. Ông chia sẻ, có những người còn rất trẻ, để lại phía sau gia đình, ước mơ và hoài bão còn dang dở.

Trung tướng Nguyễn Văn Viện nhấn mạnh, ma túy là hiểm họa của quốc gia, hủy hoại sức khỏe, giống nòi, làm tan vỡ hạnh phúc gia đình. Cuộc chiến này dự báo còn rất cam go và khốc liệt.

"Chúng ta càng cần những trái tim quả cảm, những con người dấn thân, không toan tính thiệt hơn, biết đặt sự bình yên của đất nước lên trên lợi ích và nỗi lo cá nhân", ông Viện nói.

Trong suốt quá trình công tác, ông yêu cầu mỗi cán bộ, chiến sĩ phải tiếp tục giữ trọn lời thề "chiến đấu không khoan nhượng với tội phạm ma túy", với tinh thần thép và trái tim nhân văn.

Trước sự manh động, liều lĩnh, sẵn sàng chống trả của tội phạm ma túy, Trung tướng Viện yêu cầu khi xây dựng kế hoạch phá án phải luôn đề cao cảnh giác, dự liệu tình huống phức tạp, xây dựng phương án tác chiến khoa học, đảm bảo tuyệt đối an toàn cho lực lượng tham gia và người dân. Đồng thời, cần tăng cường trang bị vũ khí, phương tiện kỹ thuật chuyên dụng và rút kinh nghiệm sâu sắc từ những vụ việc đau lòng đã xảy ra.

"Với sự đoàn kết, quyết tâm và nỗ lực không ngừng, lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy sẽ tiếp tục lập nhiều chiến công hơn nữa, vì Tổ quốc, vì Nhân dân, vì một cộng đồng sạch ma túy", Trung tướng Nguyễn Văn Viện khẳng định.

Bài viết: Đình Hiếu - Huy Hà
Thiết kế: Trần Hằng