Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang mang đến nhiều cơ hội phát triển và đi kèm với những thách thức cũng không nhỏ đối với ngành thông tin và truyền thông cả nước nói chung và của tỉnh Nam Định nói riêng. Ông Vũ Trọng Quế, Giám đốc Sở TT&TT Nam Định vừa có bài viết về những cơ hội và thách thức với ngành Thông tin và Truyền thông Nam Định trong cuộc cách mạng 4.0. 

Theo ông Vũ Trọng Quế, trước những ảnh hưởng và tác động sâu rộng của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, ngành TT&TT Nam Định đứng trước nhiều thách thức trong lĩnh vực CNTT, Viễn thông Internet và Báo chí truyền thông. 

Trong việc xây dựng một nền hành chính hiện đại - Chính phủ điện tử. Theo Giám đốc Sở TT&TT Nam Định, sự phát triển của CNTT và mạng Internet cho phép người dân tiếp cận gần hơn với chính phủ và ngược lại cho phép chính phủ quản lý và phục vụ người dân được hiệu quả hơn. Do đó, các cơ quan chính quyền đứng trước sức ép phải minh bạch hóa, tăng năng suất và hiệu quả hsoạt động của bộ máy làm việc ở tất cả các cấp, các ngành.

Trong những năm vừa qua Nam Định đã đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong hoạt động của các cơ quan nhà nước. Đã xây dựng và đưa vào sử dụng hệ thống phần mềm quản lý văn bản và điều hành, phần mềm Một cửa điện tử, hệ thống Cổng thông tin điện tử và hệ thống Thư điện tử công vụ. Tuy nhiên, đây mới chỉ là những bước đi đầu tiên trong việc xây dựng thành công chính quyền điện tử tỉnh Nam Định, hướng tới một nền hành chính hiện đại, một chính phủ kiến tạo, phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Thách thức thứ 2 là về phát triển hạ tầng viễn thông, Internet. Các thành tựu của CMCN 4.0 được xây dựng dựa trên nền tảng của công nghệ số, do đó vai trò của hạ tầng viễn thông băng thông rộng với dung lượng lớn, thời gian thực là rất quan trọng.

Hiện trên địa bàn tỉnh truyền dẫn cáp quang Internet đã bao phủ đến 100% các xã, phường, thị trấn. Tuy nhiên, số thuê bao đường truyền riêng băng rộng cố định còn ít, hiện mới có gần 10.000 thuê bao trên gần 2 triệu dân. Tỷ lệ phủ sóng di động 3G trên toàn tỉnh đã đạt 100% với tổng số 1.025 trạm.

Mặc dù số trạm 4G đã lắp đặt được gần 700 trạm, nhưng vẫn còn ít so với nhu cầu cần có để bao phủ toàn địa bàn tỉnh. Trong tương lai, sau năm 2020 mạng 5G sẽ được các nhà mạng triển khai trên địa bàn. Việc phát triển hạ tầng mạng, đặc biệt vấn đề xây dựng các trạm phát sóng BTS còn gặp nhiều khó khăn do lo ngại về ảnh hưởng của sóng điện từ đến sức khỏe người dân.

Trong việc xây dựng các cơ sở dữ liệu lớn và data center. CMCN 4.0 sẽ hình thành các siêu máy tính và cơ sở dữ liệu lớn. Đây là nền tảng cho việc phát triển công nghệ điện toán đám mây và khả năng phân tích, tính toán và chiết suất dữ liệu để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, cũng như trong quản lý kinh tế - xã hội của các cơ quan chính phủ.

Về cơ sở dữ liệu, hiện các hệ thống CSDL trên địa bàn tỉnh còn tương đối nhỏ lẻ và manh mún. Các hệ thống CSDL lớn, quan trọng như CSDL về kinh tế - xã hội, đất đai, dân cư … chưa được xây dựng hoặc chưa hoàn thành, chưa được chia sẻ và kết nối liên thông với nhau để được khai thác một cách hiệu quả.

Về data center, trên địa bàn tỉnh chưa có trung tâm dữ liệu đạt chuẩn quốc tế (Tier). Nhu cầu về lưu trữ dữ liệu sẽ còn tăng cao trong thới gian tới. Theo nghiên cứu của Cisco, đến năm 2021 lưu lượng dữ liệu toàn cầu sẽ tăng gấp 7 lần so với năm 2016. Với một vài trung tâm dữ liệu nhỏ, chưa đạt chuẩn trên địa bàn tỉnh như hiện nay có thể nhận thấy thách thức rất lớn trong việc đáp ứng được nhu cầu về lưu trữ dữ liệu của các cơ quan nhà nước cũng như của doanh nghiệp và người dân trên địa bàn tỉnh.

Trong cuộc cách mạng 4.0, thách thức về đảm bảo an toàn, an ninh thông tin cũng là một vấn đề lớn. Theo ông Vũ Trọng Quế, trong cuộc CMCN 4.0, các hệ thống CSDL, các thiết bị truy cập và kết nối Internet ngày càng lớn và phổ cập, việc tấn công, xâm nhập bất hợp pháp hệ thống mạng, CSDL, các thiết bị thông minh… ngày càng gia tăng, đặt ra hàng loạt thách thức liên quan đến vấn đề bảo mật, an toàn, an ninh mạng.

Theo Liên minh viễn thông quốc tế (ITU), năm 2017, Việt Nam xếp thứ 100 trên 165 bậc xếp hạng, ở mức độ “Sơ khai” về chỉ số an toàn thông tin mạng. Để giải quyết bài toán về vấn đề an toàn và an ninh mạng, thách thức không chỉ từ đến vấn đề quản lý nhà nước mà còn liên quan đến các vấn đề như đầu tư cho thiết bị, hạ tầng an ninh mạng, đến ý thức, trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc đảm bảo an toàn thông tin cho chính mình và rộng hơn cho tổ chức mình tham gia và quốc gia mình sinh sống.

Thách thức từ việc thích ứng với sự khuếch tán công nghệ trong nền báo chí truyền thông. CMCN 4.0 được cho là có tác động mạnh mẽ đến báo chí truyền thông trên cả ba khía cạnh: cơ quan báo chí truyền thông, sản phẩm báo chí truyền thông và khách hàng - công chúng truyền thông.  Ngoài ra, còn có nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của CMCN 4.0. 

Cũng theo ông Vũ Trọng Quế, để biến các thách thức trở thành cơ hội phát triển, ngành TT&TT Nam Định cần có những giải pháp đồng bộ và sáng tạo. Cụ thể, đẩy mạnh tuyên truyền và nâng cao nhận thức về cuộc CMCN 4.0. Làm rõ nội hàm của cuộc cách mạng cũng như những tác động và cơ hội mà nó đem lại cho sự phát triển của ngành thông tin và truyền thông nói riêng, kinh tế - xã hội của tỉnh nói chung. 

Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong các cơ quan nhà nước trên địa bàn. Triển khai quyết liệt, đồng bộ các đề án, dự án ứng dụng CNTT, xây dựng chính quyền điện tử. Việc cung cấp công cụ làm việc và quản lý hiện đại cho cán bộ công chức được ưu tiên thực hiện cho các cơ quan, lĩnh vực quan trọng có liên quan đến người dân và doanh nghiệp. Do đó, các phần mềm dùng chung cơ bản của chính phủ điện tử được xác định và áp dụng triển khai đồng bộ tới 100% các cơ quan hành chính 3 cấp tỉnh, huyện, xã. Các hoạt động này đã góp phần nâng cao năng suất, hiệu quả làm việc của cán bộ công chức, nâng cao tính minh bạch trong thực thi chính sách của các cơ quan công quyền, giúp người dân được phục vụ nhanh chóng hơn khi sử dụng các dịch vụ công của chính phủ.

Về lĩnh vực phát triển hạ tầng viễn thông, Internet. Nam Định cần tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp đầu tư mở rộng hạ tầng băng rộng (cáp quang, 4G, 5G) trên địa bàn tỉnh. Do đó, cơ quan quản lý nhà nước cần xây dựng và bổ sung các quy hoạch, kế hoạch phát triển của ngành liên quan đến phát triển hạ tầng viễn thông, Internet phù hợp với xu thế phát triển công nghệ của CMCN 4.0. Trước mắt, cần xây dựng và ban hành Khung kiến trúc chính phủ điện tử của tỉnh; rà soát, bổ sung quy hoạch phát triển CNTT, quy hoạch phát triển hạ tầng viễn thông thụ động…

Đầu tư xây dựng các cơ sở dữ liệu quan trọng của tỉnh và data center. Phối hợp với các cấp, các ngành của tỉnh để xác định ra các CSDL chuyên ngành quan trọng của tỉnh để đầu tư xây dựng. Ưu tiên các CSDL có nhiều thông tin dùng chung hay có thể được dùng để xác thực các giao dịch trên mạng như: CSDL về đất đai, dân cư, … 

Tăng cường bảo đảm an toàn an ninh thông tin cho hệ thông mạng và dữ liệu. Tiến hành đồng bộ công tác đảm bảo an toàn thông tin trên các mặt: môi trường pháp lý, hạ tầng, bộ máy, nguồn nhân lực, hợp tác xử lý sự cố.

Cụ thể: cần xây dựng các quy định, quy chế chế về an toàn an ninh thông tin, như: quy chế về gửi nhận các văn bản điện tử, quy chế về phân quyền, chia sẻ tiếp cận nguồn thông tin và cơ sở dữ liệu; xây dựng kế hoạch về đảm bảo an toàn thông tin mạng, trong đó đề ra mục tiêu và các nhiệm vụ cụ thể nhằm phát triển khả năng thích ứng và giảm thiểu các nguy cơ mất an toàn thông tin; xây dựng các kịch bản và tổ chức diễn tập xử lý sự cố bị tấn công mạng; (ii)Về hạ tầng, cần đầu tư phần cứng, phần mềm cho hệ thống an toàn thông tin và xây dựng hệ thống giám sát và xử lý tấn công mạng.

Tổ chức tổ ứng cứu và xử lý các cự cố, cũng như bố trí nhân sự chịu trách nhiệm bảo đảm an toàn thông tin trong các cơ quan đơn vị có nhiều ứng dụng CNTT quan trọng và có kế hoạch tuyển dụng, đào tạo, tập huấn nhân sự về an toàn an ninh thông tin.

Về hợp tác trong xử lý sự cố, cần phối hợp chặt chẽ với Trung tâm ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam (VNCERT), với các cơ quan, tổ chức, công ty về an toàn thông tin trên địa bàn tỉnh cũng như cả nước để nắm bắt thông tin và phối hợp xử lý kịp thời các sự cố an toàn mạng.

Đầu tư hạ tầng kỹ thuật số, đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực cho các cơ quan báo chí truyền thông là một trong những giải pháp cơ bản để giúp các cơ quan báo chí truyền thông đổi mới và có những sản phẩm báo chí truyền thông thích ứng và bắt kịp xu thế phát triển của công nghệ 4.0.