Cần biệt dược cho thuốc giả

Tại Việt Nam, thuốc giả chiếm 0,17% các mẫu được kiểm nghiệm. Trong khi đó, theo FDA, 25% thuốc tiêu thụ ở các nước đang phát triển là thuốc giả. Như vậy, còn một lượng lớn thuốc giả lưu hành chưa được phát hiện đang chờ bệnh nhân "sập bẫy".

Khó trị thuốc giả

Thời gian qua, nhiều vụ sản xuất, buôn bán thuốc giả, thuốc nhái đã được phát hiện. Đây thường là những nhãn hiệu được sử dụng nhiều và bán rất chạy trên thị trường như: Hoàng Tiên Đan, Vastarel, Neo-Codion, Viagra, Ofloxacin, Tanakan, Tanganil, Amoxicilin... Giá bán của các loại thuốc này chênh lệch rất lớn so với thuốc của nhà sản xuất chính gốc.

Theo đại diện công ty dược phẩm Hoa Sen, nguyên nhân chính khiến nạn thuốc giả, thuốc nhái rất khó diệt là nó mang lại khoản siêu lợi nhuận. Ông minh chứng, để có sản phẩm Hoàng Tiên Đan được bệnh nhân gout tin tưởng như hiện nay thì Hoa Sen đã phải đầu tư rất lớn, từ việc nghiên cứu bệnh gout, phí bản quyền công nghệ, tìm kiếm nguồn dược liệu quý, đầu tư công nghệ bào chế hiện đại, công nghệ đóng gói phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế….Trong khi đó sản phẩm làm giả theo Hoàng Tiên Đan vừa bị phát hiện hồi tháng 1/2011 là sản phẩm trôi nổi, không rõ nguồn gốc và dược tính, do đó dù giá bán chỉ bằng 1/3 hàng thật nhưng lợi nhuận lại rất lớn.
‎ Tương tự, trước đó cảnh sát kinh tế của một tỉnh ĐBSCL đã kiểm tra, thu giữ thuốc giả Amoxicilin 500mg của một đối tượng đang trên đường đem đi bán. Kết quả kiểm nghiệm xác định mẫu thuốc giả Amoxicilin 500mg không có hoạt chất amoxicilin mà là... paracetamol

Theo một dược sỹ của Viện Kiểm nghiệm thuốc TP.HCM, phòng chống thuốc giả cực kỳ khó khăn vì rất khó xâm nhập nơi sản xuất. Thuốc giả trước đây thường phát hiện ở vùng sâu vùng xa và nông thôn, nhưng những năm qua thuốc giả đã đi vào cả bệnh viện thông qua đấu thầu. Đặc biệt, thuốc giả ngày càng được làm tinh vi hơn, bằng cảm quan rất khó phát hiện. Tỉ lệ thuốc giả phát hiện từ năm 2001-2010 liên tục tăng, từ 0,03% lên 0,17%.

Trong khi đó doanh nghiệp dược vì tâm l‎ý cầu toàn, sợ ảnh hưởng đến kinh doanh đã không cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng. Khi phát hiện sản phẩm của mình bị giả, nhái, doanh nghiệp thường âm thầm chống đỡ, không dám báo cáo cơ quan chức năng, giấu cơ quan truyền thông và người bệnh.

Doanh nghiệp dược cần vào cuộc

Ông Lê Thế Bảo, Chủ tịch Hiệp hội chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam, nhận xét: Nhiều doanh nghiệp lâm vào tình trạng này có hai lý do. Thứ nhất là do sợ cơ quan chức năng xử không kiên quyết khiến đối tượng làm hàng giả nhờn và tiếp tục vi phạm. Thứ hai là do nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức đúng vấn đề, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ nên không đấu tranh kiên quyết.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp dược tích cực chống hàng giả cho biết không hề gặp khó khăn hay ảnh hưởng đến kinh doanh. Trong vụ phát hiện Hoàng Tiên Đan giả ở trên, nhà sản xuất và phân phối đã khẩn cấp gửi thông báo đến các nhà thuốc cảnh báo về vấn đề thuốc giả, hướng dẫn cách phân biệt thuốc giả - thuốc thật và chủ động phối hợp với cơ quan chức năng cùng xử lý kịp thời, hạn chế thấp nhất thuốc giả tới tay người bệnh.

Đặc biệt, sau một thời gian ngắn đưa ra thị trường, Hoàng Tiên Đan được nhiều người biết và tin dùng thì nguy cơ bị làm giả tăng lên rõ rệt. Tuy nhiên chính việc đơn vị này không ngần ngại công bố rộng rãi thông tin trên truyền thông hướng dẫn người bệnh nhận biết và phân biệt thuốc thật, thuốc giả đã chặn đứng cơn bão hàng giả hướng vào Hoàng Tiên Đan.

Hai năm qua, mặc dù là sản phẩm hỗ trị điều trị gout có uy tín nhưng Hoàng Tiên Đan chỉ mới gặp phải một vụ bị làm nhái. Để có kết quả này, Hoa Sen pharma đã chủ động lên kế hoạch ngăn chặn hàng giả ngay từ khi đưa sản phẩm ra thị trường.

Một mặt, đơn vị này có chế độ kiểm soát nội bộ chặt chẽ để bảo vệ chất lượng và ngăn chặn rò rỉ bí quyết công nghệ sản phẩm. Sản phẩm Hoàng Tiên Đan chính hãng luôn có nội dung và thông tin được in và công bố rõ ràng. Mặt khác, Hoa Sen bám rất sát phản hồi từ thị trường, từ hệ thống phân phối và điểm bán lẻ để kịp thời phát hiện hàng nhái, hàng giả. Thậm chí họ còn lập hẳn đường dây nóng và website để nắm bắt thông tin và hỗ trợ bệnh nhân.

Phân biệt thuốc giả với thuốc thật vốn đã khó đối với nhà chuyên môn thì càng khó với người bệnh nếu thiếu thông tin. Do vậy để chống thuốc giả đạt hiệu quả nhất thiết phải có sự vào cuộc đồng bộ của 3 thành phần: các cơ quan thực thi pháp luật, nhà sản xuất và bệnh nhân. Đây chính là ‘biệt dược’ hữu hiệu để đặc trị nạn thuốc giả.

• Vũ Chiến