Đầu năm 2025, cộng đồng công nghệ và startup Việt đón tin không vui khi startup Telio của nhà sáng lập Bùi Sỹ Phong ngừng hoạt động và giải thể sau nhiều năm hoạt động không có lợi nhuận.

Đáng chú ý, Telio từng huy động khoảng 65 triệu USD (hơn 1.600 tỷ đồng) từ các quỹ đầu tư lớn như Tiger Global, Granite Oak, Peak XV và VNG.

Câu chuyện startup “gẫy cánh” dù thu hút nguồn vốn lớn không hề lạ. Hồi tháng 5, trên TikTok cá nhân, ông Hoàng Nam Tiến – Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT – chia sẻ có tới 93% startup thất bại ngay trong 2 năm đầu tiên và đây không phải chuyện riêng tại Việt Nam.

Cuối năm ngoái, tại một sự kiện về khởi nghiệp, PGS.TS Trần Hữu Đức cũng cho rằng trong vòng 5 năm kể từ khi bắt đầu, khoảng 95-97% doanh nghiệp sẽ "rơi rụng".

Những con số và ví dụ nói trên cho thấy tính chất khốc liệt của bức tranh khởi nghiệp. Chia sẻ với VietNamNet, ông Bok Thye Yeow – Giám đốc Hệ sinh thái Khởi nghiệp, khu vực Đông Nam Á, Nam Á và Trung Hoa Đại Lục của Google – điểm ra ba thách thức lớn nhất mà startup Việt hiện đối mặt.

Đó là xây dựng một sản phẩm có khả năng phòng vệ; tiếp cận cơ sở hạ tầng; xác định con đường rõ ràng để đạt được lợi nhuận.

W-TROC2201.JPG.jpg
Ông Bok Thye Yeow – Bok Thye Yeow - Giám đốc Hệ sinh thái Khởi nghiệp, khu vực Đông Nam Á, Nam Á và Trung Hoa Đại Lục của Google. Ảnh: Google 

Để giảm thiểu rủi ro thất bại, đại diện Google khuyến nghị startup Việt tập trung vào 5 chiến lược cốt lõi. Thứ nhất, startup cần hiểu rõ nhu cầu thị trường nội địa để phát triển các sản phẩm thực sự giải quyết vấn đề.

Tiếp đó, tạo ra một lợi thế cạnh tranh độc đáo (USP) cho sản phẩm mà các đối thủ không thể dễ dàng sao chép, tận dụng dữ liệu riêng biệt hoặc thuật toán chuyên biệt.

Cũng cần quan tâm đến khả năng kiếm tiền của sản phẩm, bằng cách thiết kế mô hình kinh doanh để có lợi nhuận ngay từ đầu, tập trung vào lợi nhuận trên từng đơn vị sản phẩm/dịch vụ (unit economics) tích cực.

Việc mở rộng, phát triển hoạt động và đội ngũ cần được thực hiện có chiến lược, phù hợp với nhu cầu đã được xác thực và tình hình tài chính lành mạnh.

Cuối cùng, cần chủ động theo dõi và tuân thủ các chính sách, hướng dẫn công nghệ của Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực có quy định chặt chẽ như fintech và chăm sóc sức khỏe.

Trong lĩnh vực AI nói riêng, do bối cảnh thay đổi liên tục và nhanh chóng, đòi hỏi startup không ngừng nâng cao bộ kỹ năng và công nghệ.

Đơn cử, năm ngoái, ngành công nghiệp tập trung vào RAG (Retrieval-Augmented Generation) và LLM (Large Language Model), nhưng kể từ đó, ngành đã dần bước vào kỷ nguyên "Agentic" (tác nhân AI).

Vì thế, các startup cần học cách xây dựng, triển khai, duy trì và/hoặc “tác nhân hóa" sản phẩm của họ để duy trì tính cạnh tranh.

Khi AI tiếp tục được dân chủ hóa, tốc độ đưa sản phẩm ra thị trường cũng được rút ngắn. Chỉ cần các công cụ như Firebase Studio và AgentSpace, startup có thể xây dựng và triển khai một sản phẩm AI khả dụng tối thiểu trong khoảng thời gian tương đối ngắn.

Tại Việt Nam, Google đang phối hợp cùng Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC), Bộ Tài chính để giới thiệu một số chương trình nhằm phát triển nhân lực số, thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp.

Năm 2024, chương trình Kiến tạo tương lai AI Việt Nam được khởi động và đã đào tạo 259 startup, tăng tốc 17 trường hợp ứng dụng AI tạo sinh. 

Ông Bok Thye Yeow cho biết, so với hệ sinh thái startup các nước Đông Nam Á khác, Việt Nam đang có nhiều lợi thế về nhân lực, vốn đầu tư và chính sách.

Cụ thể, nguồn nhân lực kỹ thuật mạnh mẽ, nhanh chóng tiếp thu các công nghệ tiên tiến như AI, Blockchain, IoT… nhờ chú trọng vào giáo dục STEM.

Cộng đồng nhà đầu tư địa phương năng động, tạo điều kiện thuận lợi để huy động vốn ở giai đoạn đầu. Chính phủ cũng thể hiện sự ủng hộ thông qua các sáng kiến như Đề án "Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025" và việc thành lập NIC, tạo môi trường để startup phát triển.

Thông tin thêm về hợp tác giữa hai bên, ông Vũ Quốc Huy - Giám đốc NIC – các chương trình này xoay quanh 3 trụ cột: Phát triển nhân tài số, Hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp và Chương trình cho nhà phát triển.

NIC và Google đặt mục tiêu: “Đào tạo bài bản và trao quyền cho thế hệ đổi mới sáng tạo, những người sẽ đóng vai trò tiên phong trong làn sóng tăng trưởng kinh tế tiếp theo của đất nước”.