Lấy người dân làm trung tâm và hạnh phúc là thước đo cuối cùng của phát triển – đó là thông điệp mà Lào Cai mang tới Hội thảo tham vấn Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới các cấp giai đoạn 2026–2030, tổ chức ngày 25/7 tại Hà Nội. Với triết lý phát triển “Xanh – Hài hòa – Bản sắc – Hạnh phúc”, Lào Cai đã đề xuất đưa tiêu chí “hạnh phúc” trở thành một nội dung cốt lõi trong Bộ tiêu chí quốc gia giai đoạn tới.
Lào Cai – sau sáp nhập với Yên Bái – trở thành một tỉnh có diện tích hơn 13.256 km², dân số gần 1,8 triệu người với 99 đơn vị hành chính cấp xã. Trong quá trình xây dựng nông thôn mới những năm qua, địa phương này đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận: từ đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống giao thông, trường học, cơ sở y tế đến giảm tỷ lệ hộ nghèo và nâng cao đời sống vật chất lẫn tinh thần cho người dân.
Tuy nhiên, Lào Cai cho rằng, thước đo của nông thôn mới không chỉ dừng lại ở con số và hạ tầng. Điều then chốt là sự hài lòng và chất lượng sống thực chất của người dân. Đó là lý do địa phương này tiên phong trong việc xây dựng và triển khai bộ chỉ số hạnh phúc, như một “công cụ đo đếm” cho sự phát triển bền vững lấy người dân làm trung tâm.
Ngay từ Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX (nhiệm kỳ 2020–2025), Lào Cai đã xác định “nâng cao chỉ số hạnh phúc cho người dân” là giá trị cốt lõi. Tỉnh đã xây dựng một hệ thống đánh giá gồm ba nhóm tiêu chí chính: Mức độ hài lòng về cuộc sống hiện tại – bao gồm điều kiện kinh tế, các mối quan hệ xã hội, dịch vụ an sinh và hoạt động của chính quyền; Mức độ hài lòng về tuổi thọ – một chỉ báo phản ánh trực tiếp chất lượng y tế và cuộc sống; Mức độ tác động của môi trường sống – đánh giá cả chất lượng không khí, nước, cảnh quan, cũng như việc khai thác tài nguyên, sinh thái và cây xanh.
Toàn bộ quá trình khảo sát và thống kê đều được giao cho Cục Thống kê tỉnh, nhằm đảm bảo tính khoa học và khách quan. Đặc biệt, Lào Cai là một trong những địa phương đầu tiên trong cả nước ban hành tiêu chí tạm thời về “Gia đình hạnh phúc” và “Thôn, bản, tổ dân phố hạnh phúc” từ năm 2021.
“Gia đình hạnh phúc” ở đây không chỉ là một khái niệm xã hội mà được lượng hóa qua 10 tiêu chí cụ thể như: sự hòa thuận trong gia đình, điều kiện sống ổn định, tiếp cận dịch vụ công, sức khỏe, giáo dục, môi trường sống an toàn... Trong khi đó, “Thôn, bản, tổ dân phố hạnh phúc” được đánh giá dựa trên mức độ đồng thuận cộng đồng, sự đoàn kết, an sinh xã hội và khả năng ứng phó với thiên tai, dịch bệnh.
Kết quả đáng ghi nhận là mỗi năm, hơn 90% hộ gia đình, thôn bản tại Lào Cai đăng ký xây dựng mô hình hạnh phúc. Đến năm 2024, tỉnh đã có hơn 600 câu lạc bộ “Gia đình hạnh phúc” được thành lập. Tỷ lệ hộ gia đình đạt tiêu chí “Gia đình hạnh phúc” đạt 87,2%, thôn bản đạt tiêu chí “hạnh phúc” là 74,34% và tỷ lệ xã, phường, thị trấn đạt tiêu chí này là 30,06%. Chỉ số hạnh phúc toàn tỉnh đạt 66,52%, xếp mức “khá hạnh phúc”.
Ngoài ra, các hoạt động truyền thông cũng được tỉnh quan tâm, như tổ chức cuộc thi “Gia đình hạnh phúc” năm 2024, “Gia đình đọc sách” năm 2025… nhằm lan tỏa giá trị văn hóa, đạo đức truyền thống và tăng sự gắn kết trong cộng đồng.
Tỉnh Lào Cai cũng thẳng thắn nhìn nhận những khó khăn trong triển khai bộ tiêu chí hạnh phúc, nhất là sự chồng lấn với tiêu chí nông thôn mới, chưa đồng bộ giữa đô thị và nông thôn, và thiếu tính định lượng rõ ràng. Do đó, địa phương đề xuất: Điều chỉnh tiêu chí hạnh phúc để phù hợp với vùng miền, địa bàn sau sáp nhập; Bổ sung tiêu chí hạnh phúc vào Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2026–2030, dưới dạng một tiêu chí độc lập hoặc tiêu chí thành phần tích hợp; Có hướng dẫn khung, công cụ thống kê, hỗ trợ kỹ thuật để các địa phương khác có thể triển khai đồng bộ và hiệu quả.
Đặc biệt, Lào Cai mong muốn Trung ương tiếp tục hỗ trợ về nguồn lực, cơ chế và kỹ thuật, để tiêu chí hạnh phúc trở thành trụ cột xuyên suốt trong chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao và nông thôn mới kiểu mẫu.
Bài tham luận của Lào Cai đã để lại dấu ấn sâu sắc tại hội thảo. Một thông điệp rõ ràng được gửi đi: xây dựng nông thôn mới không chỉ là câu chuyện của bê tông, đường sá, hay tỷ lệ hộ nghèo mà chính là làm sao để người dân cảm thấy an toàn, hài lòng và hạnh phúc nơi họ sinh sống.
.svg){kind=icon}
