67% người Việt Nam biết mình bị bệnh là do biến chứng, đa số chỉ phát hiện bệnh khi đã quá muộn và quá nặng, bị mù, suy thận, loét tứ chi...

Những biến chứng khủng khiếp

Bà Nguyễn Thị Phan (60 tuổi, ngụ ở TP.HCM) nhập BV Chợ Rẫy do hai bàn chân đau, tê, mất cảm giác, lở loét lan rộng chỉ sau một lần trót cắt lẹm móng chân. Chỉ đến khi xét nghiệm máu và được bác sĩ chỉ định tháo khớp bàn chân, bà mới biết mình bị ĐTĐ đã lâu năm và loét chân chỉ là một trong nhiều biến chứng mà bệnh này gây ra.

Trong những bệnh nhân cùng điều trị ở khoa Nội tiết với bà Phan, nhiều người bị biến chứng rất nặng như liệt dạ dày, chảy máu đáy mắt (có người mù lòa) hoặc suy thận đến mức phải lọc máu 3 lần/tuần (với phí chạy thận 500 ngàn đồng/lần).

Bà Phan cũng được biết bà và các bệnh nhân này bị ĐTĐ hàng chục năm nay mà không thấy triệu chứng nào, cho đến khi các biến chứng nói trên xuất hiện.


Dây thìa canh
TS. Nguyễn Thị Bích Đào - Trưởng khoa Nội tiết BV Chợ Rẫy, Trưởng bộ môn Nội tiết ĐH Y Dược TP.HCM cho biết, bệnh ĐTĐ điển hình có các triệu chứng: mệt mỏi, tiểu nhiều, khát, uống nhiều nước, gầy, nhìn mờ, sút cân, luôn đói, nhiễm khuẩn âm đạo... Song, người mắc ĐTĐ thường trải qua giai đoạn không có bất kỳ triệu chứng nào. Giai đoạn này có thể kéo dài 10 năm, do đó có tới 65% bệnh nhân ĐTĐ khi được chẩn đoán không biết mình đã mắc bệnh. Đây chính là nguyên nhân của trên 80% bệnh nhân ĐTĐ bị biến chứng tim mạch tử vong, 40% bệnh nhân ĐTĐ nhập viện phải cắt cụt chi, rất nhiều người bị biến chứng mù mắt....

Một trong những biến chứng trầm trọng mà thầy thuốc chưa thực sự quan tâm đến và bệnh nhân ngại bày tỏ, theo TS. Đào, là tình trạng bất lực ở các nam bệnh nhân ĐTĐ.

Vào viện muộn, chết sớm

Việt Nam hiện có 5 triệu dân mắc ĐTĐ; hơn 60% bệnh nhân ĐTĐ chưa được chẩn đoán. Số người có nguy cơ mắc căn bệnh này trong những năm tới lên đến gần 10 triệu.
(Theo điều tra của BV Bệnh viện Nội tiết Trung ương).

TS. Nguyễn Thị Bích Đào cảnh báo: ĐTĐ là một trong những căn bệnh không lây nhiễm nhưng nó gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm có thể gây tử vong nhanh chóng. Do bệnh diễn biến thầm lặng, không có biểu hiện ra bên ngoài, người dân Việt Nam lại chưa có thói quen kiểm tra sức khoẻ định kỳ (nhất là xét nghiệm máu để đo đường huyết) nên hiếm ai phát hiện sớm được căn bệnh này. ĐTĐ thường chỉ được tình cờ phát hiện khi người dân đi khám chữa bệnh khác, hoặc khi đã xuất hiện những biến chứng rất nặng nêu trên.

Tại Bệnh viện Chợ Rẫy, các bác sĩ từng cấp cứu nhiều trường hợp hôn mê; có người tử vong đột ngột do đường huyết quá cao (do không dùng thuốc hoặc không kiểm soát chế độ ăn) hoặc do đường huyết quá thấp (do nhịn đói hay dùng thuốc quá liều), hoặc do biến chứng nặng làm tổn thương nhiều cơ quan nội tạng. Nguyên nhân là người bệnh ĐTĐ không biết các triệu chứng ban đầu và không nghĩ đến việc kiểm soát đường huyết.

Không ít bệnh nhân cũng bị đe doạ tính mạng do bỏ mặc đường huyết sau một thời gian điều trị, khi thấy trong người khoẻ hơn và nghĩ bệnh đã khỏi.

Bệnh nhân đã vậy, ngay cả cán bộ y tế cũng mắc sai lầm trong điều trị bệnh khiến tỷ lệ người mắc và chịu biến chứng ĐTĐ gia tăng chóng mặt. TS Nguyễn Văn Tiến - Giám đốc BV Nội tiết Trung ương cho biết tại nhiều bệnh viện tuyến cơ sở, do trang thiết bị thiếu, không có bác sĩ chuyên về nội tiết nên nhiều bệnh nhân ĐTĐ bị chẩn đoán nhầm, điều trị mãi không khỏi, đến khi chuyển lên tuyến trên thì bác sĩ bó tay vì biến chứng quá nặng.

Chống biến chứng ĐTĐ bằng thảo dược

Các chuyên gia khuyên, người may mắn phát hiện sớm ĐTĐ có thể dùng thực phẩm chức năng, kèm theo chế độ ăn uống, tập thể dục phù hợp. Trường hợp đã phát bệnh thì nên phòng biến chứng bằng cách khống chế đường huyết dưới mức cần thiết.

Để kiểm soát và ngăn chặn biến chứng của bệnh ĐTĐ, người bệnh cần theo dõi cả 3 chỉ số: đường huyết lúc đói, đường huyết sau ăn và đặc biệt là HbA1C (HbA1C là chỉ số mới được phát hiện, giúp phản ánh tình trạng kiểm soát đường huyết trong vòng 3 tháng gần nhất): theo dõi chỉ số HbA1C tối thiểu 2 lần/năm.

TS Trần Văn Ơn - Trưởng bộ môn Thực vật ĐH Dược Hà Nội cho biết, khi mà thế giới chưa có thuốc trị ĐTĐ thì dân gian đã sử dụng Dây thìa canh (tên khoa học là Gymnema sylvestre) để cải thiện chất lượng sống cho người bị chứng tiểu ngọt (kiến bâu). 100 nghiên cứu đã được thực hiện và chứng minh tác dụng của loài thảo dược này trong việc hạ đường huyết, giảm HbA1C cho bệnh nhân ĐTĐ. Sử dụng dịch chiết Dây thìa canh 400mg/ngày trong 3 tháng, mức đường huyết trước bữa ăn, sau bữa ăn và HbA1C của bệnh nhân giảm lần lượt 11%, 13%, và 0,6%.

Tại Việt Nam, Dây thìa canh lần đầu tiên được tìm thấy vào năm 2006 trong nghiên cứu của các nhà khoa học Trường ĐH Dược Hà Nội. Kết quả nghiên cứu công bố trên Tạp chí Dược học (Bộ Y tế) số 391 tháng 11/2008 cho thấy Dây thìa canh tại Việt Nam cũng có tác dụng tương đương Dây thìa canh ở nhiều nước khác.

Nghiên cứu này đã được chuyển giao cho công ty TNHH Nam Dược để tạo ra sản phẩm chuẩn hóa, có chất lượng cao, sản xuất trên dây chuyền công nghệ đạt tiêu chuẩn GMP-WHO (Thực hành sản xuất thuốc tốt của Tổ chức Y tế Thế giới); sản phẩm có tên là DIABETNA. Sau hơn 2 năm có mặt trên thị trường, DIABETNA đã khẳng định tác dụng toàn diện trong điều trị ĐTĐ, mang lại cuộc sống vui khỏe cho nhiều bệnh nhân.

Hàng năm số người chết vì các bệnh liên quan đến ĐTĐ tương đương với số người tử vong vì bệnh HIV/AIDS. ĐTĐ làm giảm tuổi thọ trung bình từ 5 - 10 năm và là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa, lở loét. Cứ 10 giây, có 1 người chết do bệnh ĐTĐ và các biến chứng.

Đến năm 2025 sẽ có 324 triệu người (5,4% dân số thế giới) mắc bệnh ĐTĐ, con số hiện nay là hơn 220 triệu người. Tỷ lệ mắc ĐTĐ sẽ tăng nhanh (170%) ở các nước đang phát triển. Tổng số tiền thế giới phải chi cho điều trị bệnh ĐTĐ vào năm 2025 sẽ gần 400 tỷ USD. (Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO).

• Bảo Trung